Is é an Aois Chré-umha an dara tréimhse príomhoide na trí aois córas – Chré- Iarann, mar atá molta sa lá atá inniu ag Christian Jürgensen Thomsen, aicmiú agus ag déanamh staidéir sochaithe ársa.
Fuarthas na bioranna adhmaid seo, ‘Saigheada Chom an áir’, scaipthe i bportach leathan a shíneann soir o dheas ó Bharr na Conaire. An-sheans gur chuid de ghaiste fia a bhí iontu agus de réir na fianaise atá again fé aois an phortaigh féin, is cosúil gur ó Aois an Chré-Umha a thagann siad. Saigheada a úsáideadh i gcath idir laochra na nUltach agus na Muimhneach ab ea iad de réir an tseanchais, agus as sin a thána an ainm ‘Com an áir’.
Ealaíon chloiche ó Aois an Chré-umha, Luachair.
Rinn sleá chré-umha a bhfuil lúbóg i mbun a lainne ó c. 1200 R.Ch. Fuarthas i bportach in Abhainn a’Scáil í.
Ceann tua cré-umha, c. 1600-1200 R.Ch., ó Bhaile an Bhúdhlaeraigh. © NMI
Casúir cloiche ó mhianach copair ar Oileán Rois, Cill áirne. © NMI
Casúr cloiche ó mhianach copair ar Oileán Rois, Cill áirne. © NMI
Casúr cloiche ó mhianach copair ar Oileán Rois, Cill áirne chomh maith le mianach copair ó Oileán Rois. © NMI.
Mianach copair ó Oileán Rois, Cill áirne. Bí mianaigh copair ar an láthair seo ó 2400 – 1900 r.c. – a sholáthair miotal copair agus cré-umha don gcéad uair in éirinn.
Cuid de chrann giúise a fuarthas i bportach na Droime. Ní fios cén t-aos é.
